Er zijn geen leerstellige achterwaartse salto's in de katholieke geschiedenis

Preek voor de H. Mis ter gelegenheid van het tien jarig bestaan van Juventutem
tijdens de Sumorum Pontificum Bedevaart
Kerk van Santissima Trinità dei Pellegrini
Rome, 24 oktober 2014

George Kardinaal Pell,
Kardinaal Prefect
Secretariaat voor de economie

Wij katholieken hebben vreemde overtuigingen; onze planeet is als een korrel zand in een ongelooflijk groot universum en we geloven dat de Zoon van God op dit kleine stipje kwam leven om ons te onderwijzen en ons te verlossen.

Wij geloven in engelen, geestelijke wezens buiten ons fysieke universum; in Raphael een van de zeven die voor God staat, die Tobias genezing bracht en hem de waarheid leerde.

Wij willen de waarheid kennen en liefhebben en wij hopen deze waarheden te verspreiden, die kostbaar zijn, maar levengevend. Wij ook willen worden genezen door Raphael als wij uit zwaar weer komen.

Vanavond tijdens jullie pelgrimage naar de Urbs Aeterna moeten wij Sint Petrus en Paulus, de stichters van de Kerk in de stad van Rome, niet vergeten.

Petrus was natuurlijk de eerste leider van de Christelijke gemeenschap in deze hoofdstad van het Romeinse Rijk, dat meer dan 600 jaar in het westen stand hield, en nog eens 1.000 jaar langer in het Oosten.

En bij deze gelegenheid zouden een paar woorden over het pausdom niet ongepast zijn, want de Paus is de opvolger van Sint Petrus als hoofd van de Kerk en bisschop van Rome. En ook omdat het pausdom een van de meest verbazingwekkende instellingen in de geschiedenis is; het oudste nog bestaande openbare ambt. China had reeds een keizer een aantal honderd jaar voordat Rome een bisschop had, maar China heeft geen keizers meer! Honderden jaren voordat er koningen van Engeland waren, was er een Paus in Rome. Zelfs naar wereldse maatstaf is het pausdom buitengewoon, maar voor ons is de katholieke religieuze betekenis oneindig veel belangrijker.

Het ambt of de rol van Petrus blijkt duidelijk uit de geschriften van het Nieuwe Testament.

In hoofdstuk 16 van het Evangelie van Mattheus werd Petrus, nadat hij had bevestigd dat Onze Heer de Zoon van God is, uitgeroepen tot de rots-man op wie de Kerk is gebouwd. Jezus is natuurlijk de enige centrale figuur in de Katholieke heilsleer, maar Petrus is de belangrijkste fundatiesteen in de apostolische fundering van de universele kerkgemeenschap.

De kerk is niet gebouwd op de rots van het geloof van Petrus, zoals een populaire hymne beweerd, maar op Petrus zelf, ondanks zijn fouten van falen. Het was Jezus die aan Simon de additionele naam van Petrus, de rots-man, gaf. In het Engels [en ook het Nederlands] hebben de woorden “Petrus” en “rots” weinig overeenkomst, maar in het Grieks, Latijn en Italiaans zijn het bijna dezelfde woorden. In dit deze tekst worden aan Petrus de sleutels van het Koninkrijk gegeven en de macht om te binden en te ontbinden. De betekenis van deze tekst is niet uniek in het Nieuwe Testament, in hoofdstuk 21 van Johannes wordt Petrus aangespoord de schapen te voeden, en in hoofdstuk 22 van Lucas krijgt hij de opdracht om zijn broeders te sterken. Hij voert altijd de lijst van de apostelen aan.

Gedurende meer dan 2.000 jaar zijn deze theologische fundamenten ontwikkeld en veranderd. Het Tweede Vaticaans Concilie (1962-65) stelde zich tot doel het werk van het Eerste Vaticaans Concilie (1870) te voltooien, door te erkennen dat, omdat Petrus een van de twaalf apostelen was, de Paus ook wordt bijgestaan door de andere bisschoppen over heel de wereld, die samen het College van de Bisschoppen vormen.

Dit college en alle synoden werken door consensus, en de leer en pastorale praktijk kan alleen worden veranderd door consensus.

Paus Franciscus is de 266e Paus en de geschiedenis heeft 37 valse of tegenpausen gekend. Van de achtste tot de negentiende eeuw heersten de pausen in het grootste gedeelte van centraal Italië, een gebied bekend als de Pauselijke Staten. Gedurende de laatste 150 jaar, zo ongeveer, werd de kerk geleid door pausen die beter, wijzer, heiliger en geleerder waren dan het historisch pauselijke gemiddelde over de twee millennia.

Er waren drie bijzonder moeilijke periodes; ten eerste in de tiende eeuw, toen een opeenvolging van pausen werd gedomineerd door een lokale adellijke vrouw Marozia geheten; ten tweede in de 14e eeuw, toen de pausen waren gevestigd in Avignon, Zuid-Frankrijk en toen bij terugkeer in Rome er gelijktijdig meerdere aanspraak maakten op het pausschap, en in de 16e eeuw, de tijd van de protestantse reformatie en de renaissance, toen veel pausen formidabele heersers waren en beschermheren van de kunst, maar geen van hen was over-geïnteresseerd in de godsdienstige zaken.

Eerder was de rol van de Pausen een belangrijke factor in de definitieve breuk in 1054 tussen de oosterse en de westerse kerken, tussen katholicisme en orthodoxie.

De rol van de opvolger van sint Petrus is altijd bepalend geweest voor het Christelijke en Katholieke leven, vooral als toetssteen van doctrinaire trouw en als beslechter van geschillen, zowel pastorale als leerstellige.

Vandaag zijn we geneigd gemeenschappen, instellingen en individuen volgens de criteria van de moderniteit te beoordelen. Niemand wil ervan worden beschuldigd ouderwets te zijn en bijna iedereen vindt het leuk om “bij de tijd” gevonden te worden. In de oude wereld dacht men daar enigszins anders over, en de publieke opinie had over het algemeen de neiging om terug te kijken naar gouden tijden, echte of denkbeeldige. De vragen van de eerste Christenen waren daarom iets anders, want zij wilden vooral weten of de onderwijzingen van hun bisschoppen en priesters overeenkwamen met dat wat Christus leerde. In de tijd van voor de boeken en de radio, lang voordat we iets konden opzoeken met Google, waren christenen gewoon zich af te vragen wat de door de apostelen gestichte kerken als apostolisch beschouwden, als waarachtig vroeg-christelijke leer. Jeruzalem, Antiochië, Alexandre en Rome waren zulke kerken en Constantinopel werd hieraan in de vierde eeuw toegevoegd, hoewel zeker niet opgericht door een apostel.

Echter onder deze kerken had Rome een ereplaats, als de belangrijkste hoeder van de orthodoxie, omdat zowel Petrus als Paulus er waren gemarteld en natuurlijk omdat Petrus door Christus zelf was aangesteld tot de rots-man. De apostolische traditie, in eerste plaats verkondigd door Christus en gefundeerd in de Schriften, is de toetssteen voor de waarheid en echte pastorale praktijk. Doctrine ontwikkeld – we begrijpen de waarheid dieper – maar er zijn geen leerstellige achterwaartse salto's in de katholieke geschiedenis.

Vaak herkennen onze vijanden beter dan wijzelf het belang van het pausdom. In ieder land waar de communisten aan de macht kwamen, proberen zij de locale katholieken van de Paus af te scheiden in een nationale, zo geheten “patriottische” kerken. Wij weten van de tafelgesprekken van Hitler dat wanneer hij de Tweede Wereldoorlog zou hebben gewonnen hij in iedere katholieke land een paus zou hebben geïnstalleerd. Napoleon zette twee pausen gevangen, één ervan stierf in gevangenschap. Het verhaal van de pausen is vreemder dan fictie, maar de bijdrage van de vele goede pausen weegt veel zwaarder dan de zonden en de fouten van de minderheid.

Vandaag hebben we een van de meer ongebruikelijke pausen in de geschiedenis, met een bijna ongekende populariteit. Hij doet een geweldige werk in het ondersteunen van de financiële hervormingen.

We hebben allemaal een belangrijke taak in de komende twaalf maanden: een taak om uit te leggen en om een consensus te bouwen uit de huidige verdeeldheid. We zullen contraproductief zijn wanneer we woede of haat in ons hart hebben, wanneer we vervallen in steriele polemiek tegen een verrassend klein aantal katholieke tegenstanders. Onze taak is het om het nut en de noodzaak van bekering uit te leggen, de aard van de H. Mis, de zuiverheid van hart die de Schrift vereist om de Heilige Communie te kunnen ontvangen. Wij, en vooral jullie, jonge mensen, moeten dit in liefde leven, getuigenis gevend van jullie hoop. Dit is een unieke kans die we in Gods naam moeten grijpen.

Dus sluit ik af met het gebed dat ik als kind leerde: “Moge de Heer de Heilige Vader, Paus Franciscus, behouden en hem het leven schenken, hem beschermen op aarde en hem niet uitleveren in de handen van zijn vijanden”.

In de naam van de Vader, en de zoon, en de Heilige geest.

Amen