“Anglicanorum Coetibus” in uitvoering

Zo dat was me een week wel. Eerst drie drukke dagen op het werk, een overladen ledenvergadering van de RKJ (we zijn echt modern katholiek, een vergadercultuur van hier tot Tokio :p) en vervolgens een lekker lang weekend, de donderdag en vrijdag vrij. Niet echt om te luieren, maar wel om te genieten. De “13. Kölner Liturgische Tagung” in Herzogenrath met als thema “Priester und Meßopfer” stond op het programma: 100% genieten.

Eén van de sprekers waarvoor ik in het bijzonder naar deze conferentie ben gegaan is de Rt. Rev. John C. Broadhurst Sth AKC DD, de Anglicaanse bisschop van Fulham. Deze bisschop is sinds 14 jaar bisschop van Fulham, een assistent-bisschop (soort hulpbisschop) van de aartsbisschop van London. Hij heeft samen met twee andere bisschoppen de zorg voor de “Traditionalistische” Anglicanen binnen de Church of England. Dit omvat zo een 60 parochies en 100 priesters. Deze gemeenschap staat nu op het punt om als gemeenschap tot de Katholieke Kerk toe te treden.

De lezing was interessant en humorvol. De vertaling werd en passant fantastisch verzorgd door een priester met een enorme bos wit haar (wiens naam ik vergeten ben... ). Hij wist hetgeen gezegd werd – en dat waren soms behoorlijk lange stukken betoog – telkens goed in het Duits samen te vatten, waarbij hij af en toe de neiging had zelf iets toe te voegen. Hetgeen tot opmerkingen leidde in de trant van “You are going ahead of me, I didn't mention women-priests, neither did I mention homosexuality” of “I didn't mention Westwood”. We kregen dus niet één maar twee lezingen voor de prijs van één! Hieronder volgt op basis van mijn aantekeningen aan samenvatting van de lezing.

De bisschop begon met zichzelf voor te stellen, hetgeen ik hierboven reeds heb samengevat. Hierop is nog aan te vullen dat hij getrouwd is met Judi, vader van vier kinderen en opa (aantal kleinkinderen weet ik niet meer). Vervolgens gaat het verder met het omschrijven van het Anglicanisme. De anglicanen zijn altijd een beetje schizofreen geweest: zowel katholiek als hervormd – waarbij op het ene moment het katholieke deel de overhand had en op het andere moment het hervormde. Het katholieke deel is eigenlijk vanaf en mede onder invloed van de Oxford beweging, waarbinnen kardinaal Newman een belangrijk figuur was, in opkomst geweest. Tot ongeveer 20 jaar geleden was er een sterke katholieke tendens binnen de Anglicaanse Kerk. Deze tendens heeft momenteel plaats gemaakt voor een sterk liberale stroming, waardoor de anglo-katholieke stroming steeds meer onder druk is komen te staan. Dit is de reden dat steeds meer behoudende anglicanen zich steeds minder thuis voelen in de Church of England.

Bisschop Broadhurst benadrukt echter dat deze negatieve ervaringen binnen de Church of England, dit geïrriteerd zijn door de gang van zaken, niet de reden mag zijn om katholiek te worden. Je kunt alleen katholiek worden wanneer je ook werkelijk geloofd: “you can only be reconsiled with the Holy Father because you believed”. Dit geloof is niet iets dat van vandaag op morgen ontstaat, maar iets wat al een langere geschiedenis kent. De laatste 40 jaar zijn er al gesprekken met Rome bezig en is dit geloof als het ware al gegroeid. Dit is ook te zien in de beweging binnen de behoudende tak van de Anglicanen. Daar waar 30 jaar geleden hoofdzakelijk een conservatieve variant van het Book of Common Prayers werd gebruikt, wordt nu doorgaans het Romeins Missaal en het Romeins Brevier gebruikt.

Het dilemma waar deze groep Anglicanen mee worstelden, was dat tot voor kort men wel als individu katholiek kon worden maar niet als groep. Echter het ging hier om complete gemeenschappen ging die in zijn geheel, als gelovende en vierende entiteit, wilden overgaan. De vraag die de anglicanen aan Rome stelden was: “hoe kunnen wij katholiek worden”. In gesprekken, reeds in de tachtiger jaren, werd dit dilemma aan kardinaal Ratzinger – de huidige paus – voorgelegd, die er toen der tijd al veel begrip voor toonde. Met de apostolische constitutie “Anglicanorum Coetibus” heeft Paus Benedictus de mogelijkheid aan de anglicanen die dat wensen geboden om als gemeenschap toe te treden tot de Katholieke Kerk.

De “traditionalistische” anglicanen zijn in feite in bijna alles al katholiek. Op dit moment zijn zaken die nog aandacht vragen met name het kerkrecht. Dit omdat het kerkrecht van de Church of England in feite nog pre-reformatorisch is. Het Katholieke Kerkrecht heeft in de afgelopen eeuw echter een enorme ontwikkeling ondergaan, dat zijn weerslag vindt in het kerkelijk wetboek (1918 en later 1984). Een ander aandachtspunt, vooral bij de leken, is het goed uitleggen wat de Onfeilbaarheid van de Kerk is. Hierover bestaan nog veel misverstanden.

Een van de punten van aandacht was de time-table. De anglicanen hadden het liefst een korte, de katholieke bisschoppen een lange. De Paus heeft de moedige stap genomen door voor de korte te kiezen. Als eerste gaan de Anglicaanse gemeenschappen in Engeland over. De vijf bisschoppen (drie actieve en twee gepensioneerde) leggen eind december hun ambt in de Anglicaanse Kerk neer, op 1 of 2 januari worden ze in de Katholieke Kerk opgenomen om in februari tot priester gewijd te worden. Ze zullen niet tot bisschop worden gewijd omdat ze getrouwd zijn, en de katholieke kerk vanwege de oude overlevering aan de celibataire bisschop wil vasthouden. De gelovigen zullen met Aswoensdag de Anglicaanse Kerk verlaten en worden in de Goede Week in de Katholieke Kerk opgenomen. Waarschijnlijk zullen de priesters met Pinksteren tot Priester worden gewijd. Er is voor gekozen de priesters niet los van hun gemeenschap om te scholen, maar dat te doen door cursussen terwijl zij midden in hun gemeenschap blijven staan. De anglicanen in Australië, Amerika en Canada zullen kort daarop volgen. Dit betekent heel veel werk voor Rome. Vooral omdat voor iedereen de geloofsbrieven moeten worden gecontroleerd, en niet alleen van de gemeenschappen in Engeland, maar ook die van de rest van wereld. Met name voor de priesters is dit van belang; om ongelukken achteraf te voorkomen.

Daar waar het om de andere grote groep anglicanen gaat, de TAC (Traditional Anglican Communion), die in feite het eerst officieel (2007) om hereniging verzocht heeft, is het verhaal iets gecompliceerder. Deze heeft zich ongeveer veertig jaar geleden afgescheiden van de Church of England. Met name de opleiding van de jongere priesters, zeker in de meer afgelegen streken, is hierdoor niet zoals gewenst. Een kort tijdspad zoals bij de Anglicanen die nog tot de Church of England behoren is daarom lastiger.

Dit is een dappere stap, zeker omdat er voor de gemeenschappen nog veel onzekerheden zijn. Zo is vaak nog onbekend of ze de kerkgebouwen kunnen blijven gebruiken. Hetgeen, omdat er een sterk gevoel voor “Sanctity of Place” als heel belangrijk wordt ondervonden. Op de ene locatie zal de locale Anglicaanse Bisschop coöperatief zijn, en de kerk beschikbaar blijven stellen, op andere plaatsen maken ze er nog liever een moskee van. Daarnaast zullen de bisschoppen en priesters hun salaris verliezen, hetgeen grote financiële onzekerheden met zich mee brengt. Nu zal je kunnen zeggen, wat doen jullie moeilijk, dat moet je er maar voor over hebben. Maar het gaat hier veelal om getrouwde mannen met een gezin. Zo een beslissing maken is makkelijker wanneer je alleen bent, dan wanneer je een gezin hebt die je moet onderhouden.

Laten wij deze hele operatie met dankbaar gebed ondersteunen!